Protetyka
Protetyka stomatologiczna zajmuje się odbudową uzębienia po całkowitym lub częściowym uszkodzeniu zębów naturalnych. Do tego celu wykorzystuje się uzupełnienia protetyczne. Mogą ono być stałe (na stałe umocowane w jamie ustnej, bez możliwości usunięcia), lub ruchome (dające się wyjąć z jamy ustnej).
Do protez stałych zaliczamy m.in. korony (całkowite lub częściowe) i mosty. Mogą być one licowane porcelaną na podbudowie metalowej lub pełnoceramiczne.
Do protez ruchomych zalicza się m.in. protezy akrylowe, protezy szkieletowe (proteza ruchoma śluzówkowo-ozębnowa) oraz protezy elastyczne np. Valplast. Szczególnym rodzajem protez są protezy overdenture, zwane również protezami nakładowymi. Opierają się one na korzeniach zębów lub implantach.
Korony całkowite i częściowe
Zarówno korony, jak i mosty są stałymi uzupełnieniami protetycznymi. W odróżnieniu od uzupełnień ruchomych, takich jak protezy zębowe, które można codziennie wyjmować i czyścić, korony i mosty są na stałe mocowane do istniejących zębów lub implantów i mogą być zdejmowane jedynie przez dentystę.
Jak funkcjonują korony?
Korona służy do całkowitego przykrycia uszkodzonego zęba. Oprócz funkcji wzmocnienia uszkodzonego zęba, korona może rownież poprawić jego wygląd i kształt. Może ona zostać także umieszczona na wierzchołku implanta, gdzie swoim wyglądem, strukturą i funkcją zastępuje ząb. Korony porcelanowe lub pełnoceramiczne można dopasować do naturalnego zabarwienia zębów.
Korona bywa również częścią mostu protetycznego, którego wykonanie umożliwia uzupełnianie braków międzyzębowych. Trwałość koron szacowana jest na 10 lat, jednak często pełnią one swą funkcję znacznie dłużej. Korony tymczasowe, wykonane z materiałów kompozytowych zakładane są pacjentom oczekującym na wykonanie korony stałej, zwykle nie dłużej niż kilka tygodni.
Leczenie protetyczne można czasami przeprowadzić przy zastosowaniu koron częściowych. Wymaga ono dużej znajomości technik preparacyjnych niezbędnych podczas szlifowania zęba oraz zdolności technika protetycznego przy ich wykonaniu.
Tego typu korony mają na celu częściowe pokrycie korony zęba naturalnego a więc dają możliwość mniej inwazyjnej preparacji zęba. W zależności od tego jaką część korony zajmuje takie uzupełnienie wyróżnia się półkorony, które zajmują połowę korony zęba naturalnego. Natomiast te obejmujące ¾ korony zęba są koronami trzyćwierciowymi. W takich koronach widoczną powierzchnię stanowi szkliwo zęba naturalnego, a reszta wykonana jest zwykle ze stopu metalu szlachetnego lub porcelany. Mogą być również wykonywane jako element mostu, który pozwala na połączenie z filarem. Najczęściej można je spotkać jako samodzielne uzupełnienia. Przeciwwskazaniami są oprócz tych wspólnych dla wszystkich koron także duża skłonność do próchnicy zębów oraz występowanie bardzo dużej liczby wypełnień.
Przeciwwskazania do koron:
- zęby za krótkie lub zbyt płaskie ze względu na brak możliwości uzyskania retencji
- rozchwianie zębów oraz występowanie zmian zapalnych w bliskim sąsiedztwie
- niewystarczająca higiena jamy ustnej
Mosty
Most może być zalecany w przypadkach, gdy brakuje jednego lub więcej zębów. Szpary pozostałe po brakujących zębach powodują rotację pozostałych zębów lub ich przesunięcie do wolnych przestrzeni, co skutkuje nieprawidłowym zgryzem. Zaburzenia równowagi spowodowane brakującymi zębami mogą być także przyczyną chorób dziąseł i stawu skroniowo-żuchwowego (SSŻ).
Mosty są mocowane do naturalnych zębów lub implantów otaczających puste przestrzenie. Zęby te, zwane filarami, służą jako punkty zakotwiczenia mostu. Do koron, które pokrywają filary, mocowany jest ząb zastępczy, określany jako element mostu. Podobnie jak w przypadku koron, pacjent ma możliwość wyboru materiału, z jakiego wykonany zostanie most. Stomatolog może pomóc w podjęciu decyzji wyboru materiału w zależności od lokalizacji brakującego zęba (lub zębów), ich funkcji, kwestii estetycznych oraz kosztów.
Licówki
Licówka to uzupełnienie protetyczne składające się z cienkiej płytki porcelanowej lub kompozytowej licującej przednie powierzchnie zębów w celach przeważnie estetycznych. Porcelana dzięki swoim właściwościom nadaje zębom połysk i kolor, co powoduje ich naturalny wygląd. Licówka może być w niektórych przypadkach alternatywą leczenia ortodontycznego. Czasami można je osadzadzać bez konieczności szlifowania zęba.
Kiedy możemy zastosować licówki?
- przebarwienie korony zęba – w wyniku martwicy zęba, stosowania leków w dzieciństwie, fluorozy, bądź wad rozwojowych szkliwa
- korekta kształtu zęba - licówka pozwala na wydłużenie, skrócenie, poszerzenie lub zwężenie korony zęba w zależności od potrzeb, dlatego można ją stosować, gdy kształt zęba jest zaburzony
- złamanie brzegu siecznego zęba przedniego – licówki w takiej sytuacji sprawdzają się lepiej i są bardziej estetyczne niż zwykłe wypełnienia kompozytowe, gdyż w przypadku tych drugich istnieje ryzyko utraty wypełnienia ze względu na duże siły działające w tym miejscu
- zamknięcie przerw między zębami (diastemy) – dzięki licówkom można zmniejszyć, bądź całkowicie zamknąć przerwy między zębami, które często są przyczyną dyskomfortu jaki odczuwają osoby je posiadające
Protezy ruchome
Do protez ruchomych należą protezy akrylowe, elastyczne i szkieletowe.
Protezy szkieletowe
opierają się na własnych zębach, dzięki czemu nie osiadają, a przenoszenie sił żucia zbliżone jest do fizjologicznego. Ponadto są stabilniejsze, łatwiejsze w utrzymaniu higieny, stwarzają mniejsze ryzyko chorób przyzębia. Mają wytrzymałą, metalową konstrukcję, są delikatniejsze, cieńsze, łatwiej jest się do nich przyzwyczaić. Najczęściej elementami, które pozwalają na ich umocowanie, są metalowe klamry, ale możliwe jest zastosowanie specjalnych niewidocznych zatrzasków, zamków. Rozwiązanie takie jest droższe, ponieważ konieczne jest założenie koron na niektóre własne zęby (jedna część zamka znajduje się w protezie, druga w koronie).
Protezy nakładowe typu overdenture
są szczególnym rodzajem protez ponieważ są oparte na korzeniach własnych zębów zaopatrzonych w różnego rodzaju zaczepy lub na implantach. Mogą np. być zastosowane przy resztkowym uzębieniu, gdy korzenie zębów są zbyt słabe lub jest ich zbyt mało, aby stanowić filary mostu. Instaluje się na nich specjalne zatrzaski, które mocują ruchomą protezę odtwarzającą cały łuk zębowy.
Zaletą protez szkieletowych i nakładowych jest ich stabilność oraz to, że pozwalają wykorzystywać zęby i korzenie własne pacjenta (lub implanty), a to sprawia, że siły powstające podczas żucia są przenoszone na kości szczęk w sposób fizjologiczny, podobnie jak przy naturalnym uzębieniu.
Protezy akrylowe
wykonane są z akrylu a siły żucia są w tym przypadku przenoszone wyłącznie przez błonę śluzową i okostną na kości szczęk. Skutkiem tego jest przeciążenie kości, co przyspiesza ich zanik i powoduje osiadanie protezy. Stąd inna nazwa tej protezy to proteza osiadająca. Z czasem staje się ona zbyt luźna, a jej przyleganie do podłoża, tym samym utrzymanie, coraz gorsze. Szczególnie dużo problemów nastręcza proteza całkowita dolna. Dla takiej protezy idealną alternatywą są implanty.
Proteza elastyczna
uzupełnia braki zębów i stanowią alternatywę dla klasycznych protez szkieletowych, które wykonane są z metalu. Różnica polega na tym, że sztywne elementy metalowe i akrylowe zostały zastąpione przez tworzywo elastyczne.
Klamry znajdujące się na zębach i utrzymujące protezę mogą być wykonane w kolorze dziąsła lub zęba (w zależności od umiejscowienia). Sprawia to, że dzięki takiej protezie możemy uzyskać zadowalający efekt estetyczny.